روانشناسان با بیان اینکه دوقلوها، اجتماعی تر بار می آیند، می گویند دوقلوها از بدو تولد یک همراه و همراه واقعی با خود دارند به همین خاطر در برقراری ارتباط موفق تر بوده، از کنار هم بودن لذت می برند و در برقراری تعامل و مشارکت با دیگران بهتر از سایر کودکان هستند. نکته قابل توجه در رابطه با دوقلوها این است که اخیرا تولد دوقلوها در تمام دنیا، شایع شده است. ازسال ۱۹۸۰میلادی تاکنون تعداد دوقلوها در امریکا ۷۴ درصد رشد داشته است.
استفاده از برخی داروهای باروری، افزایش سن بارداری بویژه پس از ۳۰ سالگی و به کارگیری روش IBF برای بازتولیدی زنان از جمله علل دوقلوزایی است. طی تحقیقاتی مشخص شده است که ۵۶ درصد زنانی که با روش IBF باردار شده اند، دوقلو و چندقلو به دنیا آورده اند. روانشناسان درباره تمایل خانواده ها به پوشاندن لباس های مشابه به تن دوقلوها هم می گویند: مردم، دوقلوها را بچه هایی می بینند که از نظر شکل ظاهری، پوشش و رفتار، دو موجود کاملا شبیه به هم و به عبارتی کپی یکدیگرند.
به نظر می رسد خانواده ها، تعمدا بچه ها را به این سمت سوق می دهند که باید از هر نظر شبیه یکدیگر باشند و خودشان نیز تمام لباس ها و اسباب بازی های دوقلوها را مشابه به هم تهیه می کنند. یک دلیل عمده آن هم این است که خانواده ها تمایل دارند نظر دیگران را به سمت کودکان خود جلب کنند زیرا با انجام این عمل، خاص و متفاوت به نظر می رسند و این احساس برایشان لذتبخش است.
روانشناسان بالینی، ضمن تاکید بر لزوم رشد هویت مستقل فردی هر دو کودک، می گویند: مشکل جدی که در این زمینه وجود دارد این است که چون اینها دو نفر هستند ناخودآگاه توجه کمتری از سوی پدر و مادر به هر کدامشان معطوف می شود. طی تحقیقاتی در استرالیا مشخص شده است که اگر به فرض خانواده یی یک فرزند داشته باشد و در طول شبانه روز، ۲ دقیقه وقت به او اختصاص بدهد، همان خانواده برای دوقلویشان، تنها ۹ ثانیه وقت می گذارند.
● رشد مهارت های زبانی کودکان دوقلو کندتر است
روانشناسان درباره تاخیر در رشد مهارت های زبانی بچه های دوقلو نیز می گویند: تک قلوها، زبان را از پدرو مادرشان یاد می گیرند، در حالی که دوقلوها، زبان را از یکدیگر می آموزند و حتی به کاربردن الفاظ به شکل غلط را از هم تقلید می کنند. بویژه اگر والدین، فرزندان دیگری هم داشته باشند، نمی توانند وقت زیادی برای تقویت مهارت های کلامی کودکانشان بگذارند.
به همین سبب رشد مهارت های زبانی کودکان دوقلو کندتر است. از سوی دیگر، ۵۰درصد دوقلوهایی که به دنیا می آیند نارس هستند و در مقایسه با نوزادان معمولی، وزن کمتری دارند، طبیعی است که در رشد کمی عقب تر و ضعیف تر از سایر کودکان باشند.
روانشناسان بالینی درادامه با اشاره به اینکه به علت رقابتی که میان خود دوقلوها با همدیگر و با دیگران وجود دارد این مشکلات زبانی تا شش سالگی حل می شود، می گویند: والدین حتما با کودکانشان تمرین سخن گفتن داشته باشند، با هر یک انفرادی صحبت کنند، برایشان کتاب بخوانند و هنگامی که با آنها صحبت می کنند به چشم هایشان نگاه کنند تا مهارت های زبانی شان رشد کند.
● اگر یکی از بچه ها بهانه گیری کرد، ابتدا به سراغ کودکآرام بروید!
روانشناسان به کودکانی که بهانه گیر هستند نیز اشاره و اظهار می کنند: دوقلوها وقتی مشاهده می کنند یکی از قل ها بمدت طولانی در کنار پدر و مادر می ماند، احساس حسادت می کنند. بنابراین والدین باید توجه کنند که به هر دو کودکرسیدگی کنند. اگر یکی از قل ها، بهانه گیر باشد و بیهوده نق بزند، پدر یا مادر باید ابتدا به سراغ کودکی که آرام است رفته و مدت زمان اندکی را با او بگذرانند و سپس سراغ کودکبهانه گیر بروند. با این کار کودکاول تشویق می شود و کودکبهانه گیر نیز درمی یابد که اگر توجه پدر و مادر را می خواهد باید شیوه دیگری پیش بگیرد.
● هنگام دعوای میان دوقلوها، والدین چه زمانی مداخله کنند؟
دعوای بین دوقلوها، مانند همه بچه های دیگر، امری طبیعی است. اما والدین قبل از اینکه بچه ها دست به رفتارهای تند و خشن بزنند باید وارد ماجرا شوند. به محض اینکه لحن بچه ها از حالت عادی خارج و به سمت تند و بی ادبانه صحبت کردن رفت، پدر و مادر باید مداخله کرده و نقش میانجی را بازی کنند. والدین نباید دوقلوها را با هم مقایسه کنند زیرا ممکن است این دو احساس تبعیض کنند.
به عنوان مثال یکی از قل ها را «خوشگل من» و دیگری را «باهوش من» صدا نزنند زیرا ممکن است قل اول احساس کند حالا که زیباست پس باهوش نیست و برعکس. این صفت گذاشتن روی بچه ها ممکن است موجب تخریب روانی شود. روانشناسان تاکید می کنند صحیح است که باید تفاوت بچه ها را شناخت اما بزرگ ترها مراقب باشند که به بچه ها برچسب نزنند.
به عنوان مثال یکی از بچه ها تمایل دارد در بیرون از منزل ورزش کند و دیگری می خواهد در خانه بماند، والدین نباید کودکرا از بیرون رفتن و تامین نیازهایش محروم کنند بلکه استعداد دوقلوها را باید انفرادی شناخت، پوشش داد و به رشد آن کمک کرد.
● دوقلوها، اجتماعی تر بار می آیند
اساسا دوقلوها خودخواه نیستند، زیرا همیشه آموخته اند که یک نفر دیگر نیز هست و باید حقوقش را رعایت کرد. همچنین احساس همدلی شان نسبت به دیگران بیشتر است. این رابطه دو نفری به خودی خود مشکلی ندارد اما اگر به این مساله منجر شود که این دو کاملا شبیه هم شده و راه همدیگر را بپیمایند، رشد فردی شان مختل می شود.
● دوقلوها را «دوقلوها» صدا نزنید
خانواده ها و اطرافیان هیچگاه این دو کودکرا تحت عنوان «دوقلوها» صدا نزنند و اسم های همراه به کار نبرند و مراقب باشند که حتما از اسم بچه ها برای صدا زدنشان استفاده کنند. در واقع شما زمانی که این دو را «دوقلوها» صدا می زنید برایشان یک هویت مشترک می سازید که می تواند به این رابطه آسیب بزند.
آنها همچنین درباره اینکه آیا لازم است اتاق خواب بچه ها را از هم جدا کنند، می گویند: اعضای خانواده پیش از هر چیزی باید سعی کنند به کودکانشان یاد بدهند که کارهایشان را مستقل از هم انجام بدهند. برخی پدر و مادرها برای اینکه دوقلوها در بزرگسالی منزوی نشوند به هم نزدیکشان می کنند و پیوندهای کاذب میانشان ایجاد می کنند.
درحالی که بچه ها باید خودشان توانایی های خود را شناخته و در مسیر صحیح حرکت کنند. پدر و مادرها سعی کنند به صورت مجزا با فرزندانشان ارتباط برقرار کنند. پدر یکی از قل ها را با خود از منزل بیرون ببرد و مادر دیگری را. برقراری ارتباط مجزا با هر یک و در موقعیت های متفاوت برای رشد فردی و مناسب هر دو کودکلازم است. مبنا و اساس حفظ استقلال عاطفی در دوران کودکی و تا پیش از ۱۰ سالگی نهاده می شود. اگر این شخصیت در دوران کودکی صحیح و به تدریج شکل بگیرد در بزرگسالی هم به همین سیاق ادامه پیدا خواهد کرد.
● بچه ها با داشتن پوشک احساس امنیت میکنند
این روند در بچه های دوقلو کندتر است. اما به محض اینکه رفتن به دستشویی را بیاموزند به علت رقابتی که بینشان هست مشکل حل می شود. به این خاطر که بچه ها با داشتن پوشک احساس امنیت می کنند و راضی نمی شوند براحتی آن را کنار بگذارند، اگر پدر و مادر در فواصل مشخص، چه بچه ها بخواهند و چه نخواهند آنها را به دستشویی ببرند، این مساله برایشان جا افتاده و مثل سایر کارهایی که انجام می دهند، عادی می شود.
بعضا دیده می شود که یک شکل کردن ظاهر دوقلوها از سوی خانواده، نه تنها کنار گذاشته نمی شود بلکه مورد تشویق هم قرار می گیرد. اگر پدر و مادر بر همسان بودن پوشش و ظاهر بچه ها تاکید کنند، جلب توجه مردم از همان ابتدا هدف دوقلوها می شود و این مساله بر رشد استقلال عاطفی شان اثرگذار است.
